Phái sinh, đặc biệt là hợp đồng tương lai chỉ số VN30, là công cụ tài chính được tạo ra để hỗ trợ hoạt động đầu tư cổ phiếu, giúp nhà đầu tư phòng vệ rủi ro cho danh mục chứng khoán cơ sở. Khi nhà đầu tư nhận thấy thị trường có nguy cơ giảm trong ngắn-trung hạn, họ có thể sử dụng phái sinh để short (bán khống) nhằm bảo vệ giá trị danh mục cổ phiếu mà không cần phải bán tháo cổ phiếu cơ sở. Điều này giúp tránh hiện tượng bán tháo quá mức trên thị trường cổ phiếu.
Hành động short phái sinh trong thực tế
Trong thực tế, nhiều nhà đầu tư có thể có hành vi bán tháo cổ phiếu để chuyển sang thị trường phái sinh với mong muốn gỡ lại khoản lỗ, điều này có thể dẫn đến những vòng xoáy thua lỗ lớn do thị trường phái sinh có biến động mạnh và đòn bẩy cao.
Giải pháp phòng vệ hiệu quả
Nhà đầu tư có thể lựa chọn short phái sinh để phòng vệ danh mục cổ phiếu mà không cần phải bán tháo cổ phiếu cơ sở. Khi thị trường giảm mạnh, khoản lỗ trên cổ phiếu sẽ được bù đắp bằng lợi nhuận từ hợp đồng phái sinh. Ngược lại, nếu thị trường không giảm, nhà đầu tư vẫn giữ nguyên lượng cổ phiếu và có thể bù đắp khoản lỗ trên phái sinh bằng lợi nhuận từ cổ phiếu.
Ví dụ minh họa
Ngày 19.4.2022, nhà đầu tư với danh mục cổ phiếu MBB trị giá 1 tỷ đồng nhận thấy rủi ro thị trường cao và quyết định short phái sinh. Đến ngày 16.5.2022, cổ phiếu MBB giảm 16%, tương đương tài khoản cổ phiếu còn lại 840 triệu đồng (mất 160 triệu đồng). Nếu nhà đầu tư short 5 hợp đồng phái sinh, họ có thể kiếm được 119 triệu đồng từ thị trường phái sinh. Như vậy, tổng thiệt hại chỉ còn 41 triệu đồng (119 triệu lãi từ phái sinh – 160 triệu lỗ từ cổ phiếu).
Tổng kết
Quan điểm rằng phe short phái sinh làm nhiễu loạn thị trường là không hoàn toàn chính xác. Việc short phái sinh là một cách để phòng vệ danh mục cổ phiếu, giúp thị trường ổn định hơn. Tuy nhiên, nếu áp dụng sai cách, nhà đầu tư có thể gặp rủi ro lớn. Hiểu đúng và áp dụng đúng phương pháp phái sinh sẽ giúp nhà đầu tư giảm thiểu thiệt hại và tối ưu hóa lợi nhuận trong các giai đoạn thị trường biến động.
