Hai thước đo khả năng sinh lời quan trọng đối với bất kỳ công ty nào bao gồm lợi nhuận gộp và thu nhập ròng. Lợi nhuận gộp thể hiện phần thu nhập còn lại sau khi đã trừ chi phí sản xuất khỏi doanh thu. Doanh thu là khoản thu nhập từ việc bán hàng hóa và dịch vụ của công ty. Lợi nhuận gộp giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ sinh lời từ hoạt động sản xuất và bán hàng hóa, dịch vụ. Lợi nhuận gộp đôi khi còn được gọi là tổng thu nhập.
Ngược lại, thu nhập ròng là khoản lợi nhuận còn lại sau khi tất cả các chi phí và chi tiêu đã được trừ khỏi doanh thu. Thu nhập ròng, hay còn gọi là lợi nhuận ròng, cho phép nhà đầu tư đánh giá khả năng sinh lời tổng thể của một công ty, phản ánh mức độ hiệu quả trong quản lý của công ty.
Hiểu được sự khác biệt giữa lợi nhuận gộp và thu nhập ròng giúp nhà đầu tư xác định liệu công ty có đang kiếm được lợi nhuận hay không và nếu không, công ty đang gặp khó khăn ở đâu.
Lợi nhuận gộp
Lợi nhuận gộp, lợi nhuận hoạt động, và thu nhập ròng đều đề cập đến thu nhập của công ty, nhưng mỗi thước đo này thể hiện lợi nhuận ở các giai đoạn khác nhau trong quá trình sản xuất và tạo ra thu nhập.
Lợi nhuận gộp là lợi nhuận mà công ty đạt được sau khi trừ đi chi phí sản xuất và bán sản phẩm – thường gọi là giá vốn hàng bán. Lợi nhuận gộp cung cấp cái nhìn sâu sắc về hiệu quả của công ty trong việc quản lý chi phí sản xuất, như lao động và vật tư, để tạo ra thu nhập từ việc bán hàng hóa và dịch vụ. Lợi nhuận gộp được tính bằng cách lấy tổng doanh thu trừ đi giá vốn hàng bán trong kỳ kế toán.
Doanh thu
Doanh thu là tổng số tiền thu được từ việc bán hàng trong một khoảng thời gian nhất định, chẳng hạn như một quý. Doanh thu đôi khi được liệt kê là doanh thu thuần, bao gồm các khoản chiết khấu và khấu trừ từ hàng hóa bị trả lại hoặc hư hỏng. Ví dụ, các công ty bán lẻ thường báo cáo doanh thu thuần để phản ánh chính xác hơn số tiền thực nhận. Doanh thu thường được gọi là số “dòng trên cùng” vì nó nằm ở đầu báo cáo thu nhập.
Giá vốn hàng bán
Giá vốn hàng bán là các chi phí trực tiếp liên quan đến việc sản xuất hàng hóa của công ty, bao gồm:
- Nguyên liệu trực tiếp, như nguyên liệu thô và hàng tồn kho
- Lao động trực tiếp, như tiền công cho công nhân sản xuất
- Chi phí thiết bị sử dụng trong sản xuất
- Chi phí sửa chữa thiết bị
- Tiện ích cho cơ sở sản xuất
- Chi phí vận chuyển
- Các mục giá vốn hàng bán chủ yếu là chi phí biến đổi – các chi phí thay đổi theo sản lượng sản xuất. Thông thường, lợi nhuận gộp không bao gồm chi phí cố định, là các chi phí phát sinh bất kể sản lượng. Ví dụ về chi phí cố định có thể là lương cho nhân viên văn phòng, tiền thuê nhà và bảo hiểm.
Tuy nhiên, một số công ty có thể phân bổ một phần chi phí cố định cho mỗi đơn vị sản xuất, được gọi là chi phí hấp thụ. Ví dụ, nếu một nhà máy sản xuất 5.000 chiếc ô tô trong một quý và công ty đã trả 300 triệu tiền thuê tòa nhà, thì mỗi ô tô sẽ được gánh một phần chi phí là 60.000 đồng.
Thu nhập ròng
Thu nhập ròng là lợi nhuận còn lại sau khi trừ tất cả các chi phí khỏi doanh thu. Thu nhập ròng thường được coi là lợi nhuận cuối cùng vì nó nằm ở cuối báo cáo thu nhập.
Thu nhập ròng thường được tính bằng cách trừ các chi phí sau khỏi doanh thu:
- Chi phí hoạt động
- Lãi nợ và các khoản cho vay
- Chi phí bán hàng, chi phí chung và quản lý
- Thuế thu nhập
- Khấu hao, là sự phân bổ chi phí của tài sản cố định, như thiết bị, theo thời gian sử dụng hoặc tuổi thọ.
- Ngoài ra, các nguồn thu nhập bổ sung, như thu nhập từ đầu tư ngắn hạn hoặc bán tài sản, cũng được tính vào thu nhập ròng.
Cách tính thu nhập ròng
Như đã đề cập, thu nhập ròng là kết quả của việc trừ tất cả các chi phí và chi tiêu khỏi doanh thu, đồng thời cộng thêm thu nhập từ các nguồn khác. Công thức tổng quát cho thu nhập ròng như sau:
Thu nhập ròng = Tổng doanh thu – Tổng chi phí
Công thức chi tiết hơn có thể được biểu thị như sau:
Thu nhập ròng = Lợi nhuận gộp – Chi phí hoạt động – Chi phí kinh doanh khác – Thuế – Lãi nợ + Thu nhập khác
Sự khác biệt chính giữa lợi nhuận gộp và thu nhập ròng
Lợi nhuận gộp đánh giá khả năng thu được lợi nhuận của công ty trong việc quản lý chi phí sản xuất và lao động. Đây là một số liệu quan trọng để phân tích lý do tại sao lợi nhuận của công ty tăng hoặc giảm thông qua việc xem xét doanh thu, chi phí sản xuất và năng suất lao động.
Ngược lại, thu nhập ròng thể hiện lợi nhuận từ tất cả các hoạt động kinh doanh của công ty, bao gồm các khía cạnh ngoài sản xuất. Do đó, thu nhập ròng cung cấp cái nhìn tổng thể về hiệu quả quản lý của công ty.
Hạn chế của lợi nhuận gộp và thu nhập ròng
Lợi nhuận gộp có thể có những hạn chế khi không áp dụng cho tất cả các công ty và ngành nghề. Ví dụ, công ty dịch vụ thường không có chi phí sản xuất hoặc giá vốn hàng bán.
Mặc dù thu nhập ròng là thước đo đầy đủ nhất về lợi nhuận, nó cũng có thể gây hiểu lầm. Ví dụ, nếu một công ty bán tài sản lớn, thu nhập từ việc bán tài sản đó có thể làm tăng thu nhập ròng trong kỳ, dẫn đến sự hiểu lầm rằng công ty có lợi nhuận cao hơn từ hoạt động kinh doanh chính.
Kết luận
Lợi nhuận gộp là một thước đo quan trọng về khả năng sinh lời, cho biết bao nhiêu lợi nhuận còn lại từ doanh thu sau khi trừ chi phí sản xuất. Ngược lại, thu nhập ròng phản ánh lợi nhuận cuối cùng sau khi trừ tất cả các chi phí, bao gồm cả thu nhập từ các nguồn khác. Cả hai thước đo đều cần thiết để đánh giá khả năng sinh lời của một công ty ở các giai đoạn khác nhau.
