Arbitrage là kỹ thuật phổ biến trong giới tài chính, được thực hiện để đầu cơ kiếm lời từ sự chênh lệch giá giữa hai thị trường hoặc hai sản phẩm, với biên lợi nhuận tuy nhỏ nhưng gần như phi rủi ro.
Hoạt động Arbitrage diễn ra phổ biến trên thị trường ngoại hối. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một số nhà đầu tư (NĐT) đã khai thác được lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chênh lệch giá này, bao gồm cả nhà đầu tư tổ chức và các nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp.
Sử dụng Arbitrage ở thị trường chứng khoán Việt Nam như thế nào?
Arbitrage ở thị trường chứng khoán Việt Nam được sử dụng chủ yếu khi so sánh chênh lệch giá giữa thị trường phái sinh hợp đồng tương lai (chỉ số VN30F) và chỉ số chứng khoán cơ sở (VN30). Có hai trường hợp để nhà kinh doanh Arbitrage kiếm lời:
Nếu chỉ số phái sinh VN30F lớn hơn chỉ số cơ sở VN30: NĐT sẽ mua vào cổ phiếu theo tỷ lệ cấu thành nên chỉ số VN30 và đồng thời thực hiện bán (Short) chỉ số phái sinh VN30F với giá trị tương đương.
Nếu chỉ số phái sinh VN30F nhỏ hơn chỉ số cơ sở VN30: NĐT sẽ bán ra các cổ phiếu theo tỷ lệ cấu thành nên chỉ số VN30 và đồng thời thực hiện mua (Long) chỉ số phái sinh VN30F với giá trị tương đương.
Kỹ thuật Arbitrage càng sát ngày đáo hạn thì càng đáng tin cậy, vì ngày đáo hạn giá thanh toán cuối cùng là giá trung bình của 30 phút cuối phiên của chỉ số VN30. Chênh lệch giá giữa phái sinh và cơ sở thường sẽ thu hẹp.
Điểm chốt lãi của NĐT được thực hiện khi chênh lệch giữa phái sinh và cơ sở xấp xỉ bằng 0 hoặc trong nhiều trường hợp có thể để trôi đến hết ngày đáo hạn. Khi đó, nhà đầu tư sẽ chốt lãi bằng cách đóng vị thế đồng thời trên cả phái sinh và cơ sở. Mức chênh lệch trước đó giữa phái sinh và cơ sở là lợi nhuận mà NĐT có được. Ví dụ, chênh lệch là 10 điểm với điểm số là 1.000 điểm thì nhà đầu tư kiếm được lãi 1% từ hoạt động Arbitrage mà gần như không có rủi ro. Với quy mô giải ngân 1.000 tỷ đồng, NĐT sẽ kiếm được 10 tỷ đồng.
Đây là cách hoạt động của các nhà đầu tư tổ chức khi họ có quy mô tiền lớn để thực hiện mua quy mô danh mục chứng khoán cơ sở trong rổ VN30.
Nhà đầu tư cá nhân có thể thực hiện Arbitrage được không?
Câu trả lời là có. Thay vì mua/bán lượng cổ phiếu thành phần trong rổ VN30 như nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư cá nhân có thể thực hiện đơn giản hơn bằng cách mua/bán chứng chỉ quỹ ETF E1VFVN30, quỹ ETF tham chiếu theo rổ VN30, với điều kiện quan trọng là giá chứng chỉ quỹ E1VFVN30 đang khớp trên thị trường phải bám sát giá trị tài sản ròng (khoảng cách chênh lệch gần bằng 0).
Ví dụ: Giá chỉ số phái sinh hiện tại là 1.000 điểm, trong khi giá chỉ số VN30 là 980 điểm, mức chênh lệch là 20 điểm tạo cơ hội lớn để thực hiện Arbitrage. Giá mỗi chứng chỉ quỹ tương đương 10.000 đồng/ccq (NAV/ccq cũng xấp xỉ 10.000 đồng). NĐT sẽ thực hiện bán (Short) 10 hợp đồng phái sinh tại 1.000 điểm với giá trị là: 10x1000x100000 = 1 tỷ đồng. Đồng thời, NĐT mua vào số lượng chứng chỉ quỹ ETF E1VFVN30 là: 1 tỷ/10.000 = 100.000 ccq.
Sát ngày đáo hạn phái sinh, cả VN30F và VN30 thu hẹp chênh lệch về bằng 0 và giao dịch ở mức giá 980 điểm. Khi thấy chênh lệch không còn nữa, NĐT sẽ chốt lãi bằng cách mua (Long) 10 hợp đồng phái sinh tại giá 980 và bán toàn bộ 100.000 ccq ETF. Như vậy, NĐT có được mức lãi trước phí và thuế là: 10x20x100000 = 20 triệu đồng.
Nhìn chung, Arbitrage không dễ thực hiện với NĐT cá nhân, đòi hỏi kỹ năng trading tốt để thực hiện nhanh các lệnh mua bán vì không phải lúc nào cũng có chênh lệch giá để khai thác. Ngoài ra, đây là chiến lược kiếm tỷ suất lợi nhuận nhỏ nên với quy mô tiền nhỏ sẽ khó cảm nhận được lợi nhuận. Chiến lược này phù hợp cho các NĐT tổ chức hơn.
