Khi một người thân qua đời mà không để lại di chúc, việc giải quyết tài sản của họ có thể trở nên phức tạp và mất nhiều thời gian. Dưới đây là một số bước cụ thể bạn cần thực hiện khi đối mặt với tình huống này, theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015:
1. Hiểu Quyền Thừa Kế Theo Pháp Luật
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
- Hàng thừa kế thứ hai: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
- Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người thừa kế cùng hàng sẽ hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
2. Thủ Tục Xử Lý Tài Sản và Nghĩa Vụ Tài Chính
Điều 658. Thứ tự ưu tiên thanh toán:
- Chi phí mai táng: Thanh toán các chi phí hợp lý cho việc mai táng theo tập quán.
- Tiền cấp dưỡng còn thiếu: Thanh toán các khoản tiền cấp dưỡng chưa trả.
- Chi phí bảo quản di sản: Các chi phí phát sinh để bảo quản di sản.
- Tiền trợ cấp: Thanh toán tiền trợ cấp cho những người sống nương nhờ.
- Tiền công lao động: Thanh toán tiền công lao động cho những người đã làm việc nhưng chưa được trả lương.
- Tiền bồi thường thiệt hại: Thanh toán tiền bồi thường thiệt hại nếu có.
- Thuế và các khoản phải nộp: Thanh toán các khoản thuế và nghĩa vụ tài chính khác với Nhà nước.
- Các khoản nợ khác: Thanh toán các khoản nợ với cá nhân và tổ chức khác.
- Tiền phạt: Thanh toán các khoản tiền phạt.
- Các chi phí khác: Thanh toán các chi phí khác phát sinh từ di sản.
Khi người thân qua đời không để lại di chúc
3. Các Bước Cụ Thể Cần Thực Hiện
- Xác nhận giấy chứng tử: Đây là bước đầu tiên cần thực hiện để bắt đầu quy trình pháp lý.
- Tập hợp giấy tờ cần thiết: Bao gồm di chúc (nếu có), giấy chứng tử, các giấy tờ liên quan đến tài sản như sổ tiết kiệm, tài khoản ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm nhân thọ, giấy chứng nhận quyền sở hữu bất động sản, và các giấy tờ liên quan đến các khoản nợ.
- Liên hệ với các tổ chức liên quan: Thông báo cho ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán, và các tổ chức liên quan khác về việc người thân qua đời và cung cấp giấy chứng tử.
- Thu hồi ủy quyền: Nếu người thân đã ủy quyền cho người khác quản lý tài sản, cần thu hồi các ủy quyền này để bảo vệ tài sản.
- Tìm luật sư: Một luật sư có kinh nghiệm sẽ giúp bạn hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời hỗ trợ trong quá trình phân chia tài sản và giải quyết các thủ tục pháp lý.
4. Học Kinh Nghiệm Để Lập Di Chúc
Việc không để lại di chúc có thể gây ra nhiều khó khăn cho người thân còn lại. Để tránh tình huống này, khi sức khỏe còn tốt và minh mẫn, người dân nên cân nhắc lập di chúc để rõ ràng quyền thừa kế và tránh xung đột sau này.
Việc lập di chúc không chỉ giúp người thân dễ dàng giải quyết tài sản sau khi bạn qua đời mà còn đảm bảo tâm nguyện của bạn được thực hiện một cách trọn vẹn và hợp lý.
