Giá trị sổ sách trong thu nhập, nợ và tài sản là những yếu tố tạo nên báo cáo tài chính của bất kỳ công ty đại chúng nào. Để công bố thông tin một cách rõ ràng, các công ty thường chia nhỏ ba yếu tố này thành các số liệu cụ thể hơn. Trong số này, giá trị sổ sách và tỷ lệ giá trên sổ sách (P/B ratio) là những yếu tố quan trọng đối với các nhà đầu tư giá trị.
Giá trị sổ sách là gì?
Giá trị sổ sách là giá trị của doanh nghiệp được đánh giá dựa trên toàn bộ tài sản của doanh nghiệp đó (chẳng hạn như cổ phiếu, trái phiếu, hàng tồn kho, thiết bị sản xuất, bất động sản, v.v.) sau khi đã trừ đi các khoản nợ.
Giá trị sổ sách được sử dụng như một chỉ báo về giá trị của cổ phiếu công ty và có thể được dùng để dự đoán giá thị trường của cổ phiếu trong tương lai.
Giá trị sổ sách trên một cổ phiếu có ý nghĩa quan trọng trong việc cấu thành chỉ số P/B, giúp so sánh giá cổ phiếu trên thị trường với giá trị sổ sách của doanh nghiệp.
P/B là gì?
P/B là hệ số giá trị sổ sách – Price per Book Value, dùng để so sánh giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp trên thị trường và giá trị sổ sách thực tế của doanh nghiệp. Công thức tính chỉ số P/B là:
P/B = Giá thị trường của cổ phiếu/ Giá trị sổ sách trên một cổ phiếu.
P/B > 1: Giá trị cổ phiếu trên thị trường lớn hơn giá trị sổ sách.
P/B = 1: Giá trị cổ phiếu trên thị trường tương đồng với giá trị sổ sách.
P/B < 1: Giá trị cổ phiếu trên thị trường thấp hơn giá trị sổ sách.
Nếu giá trị P/B cao, điều đó có thể chỉ ra rằng giá trị của doanh nghiệp thấp, doanh nghiệp có nhiều tài sản vô hình, hoặc đang vay nợ nhiều, có vốn để xoay vòng kinh doanh và tăng gia sản xuất. Ngược lại, nếu giá trị P/B thấp, điều này cho thấy tài sản của doanh nghiệp lớn, ít vay nợ và chủ yếu dùng vốn của mình để sản xuất kinh doanh. Nếu tỷ lệ P/B < 1, cổ phiếu đang được bán với giá thấp hơn giá trị tài sản của công ty.
Bẫy giá trị
Nếu một công ty đang giao dịch với giá thấp hơn giá trị sổ sách, cần phải tự hỏi tại sao các nhà đầu tư khác không nhận thấy và đẩy giá trở lại giá trị sổ sách hoặc cao hơn.
Có thể giá trị sổ sách không đại diện cho giá trị thực của tài sản. Các công ty trong các ngành khác nhau tính toán tài sản theo những cách khác nhau, điều này có thể làm xáo trộn giá trị sổ sách, tạo ra cả bẫy giá trị cũng như cơ hội giá trị.
Khấu hao tài sản
Cần biết công ty đã khấu hao tài sản như thế nào. Điều này đòi hỏi xem xét các báo cáo tài chính trong vài năm. Nếu chất lượng tài sản bị giảm giá nhanh hơn giá trị thị trường thực của chúng, bạn có thể đã tìm thấy một giá trị tiềm ẩn giúp duy trì giá cổ phiếu trong tương lai. Nếu tài sản bị mất giá chậm hơn so với giá trị thị trường giảm, giá trị sổ sách sẽ cao hơn giá trị thực, tạo ra bẫy giá trị cho các nhà đầu tư chỉ nhìn lướt qua tỷ lệ P/B.
Các công ty sản xuất là ví dụ điển hình về việc khấu hao có thể ảnh hưởng đến giá trị sổ sách. Các công ty này đầu tư nhiều vào thiết bị, nhưng giá trị bán lại của thiết bị thường giảm nhanh hơn so với mức khấu hao theo quy tắc kế toán. Khi thiết bị trở nên lỗi thời, nó dần trở nên vô giá trị.
Đầu tư theo giá trị sổ sách
Nếu một công ty đang bán thấp hơn 15% giá trị sổ sách, nhưng mất vài năm để giá bắt kịp, việc mua trái phiếu hoặc gửi tiền vào tài khoản thị trường tiền tệ (MM) với lãi suất 6-7% có thể tốt hơn. Trái phiếu rủi ro thấp sẽ có kết quả tương tự trong cùng kỳ.
Lý tưởng nhất là sự chênh lệch giá sẽ được nhận thấy nhanh chóng, nhưng có quá nhiều sự không chắc chắn trong việc đoán thời điểm thị trường nhận ra sai lầm về giá trị sổ sách và điều đó phải được tính vào như một rủi ro.
Dù vậy, tìm hiểu sâu hơn về giá trị sổ sách giúp hiểu rõ hơn về công ty. Trong một số trường hợp, một công ty sử dụng thu nhập dư thừa để cập nhật thiết bị thay vì trả cổ tức hoặc mở rộng hoạt động. Mặc dù thu nhập giảm có thể làm giảm giá trị công ty trong ngắn hạn, nhưng nó tạo ra giá trị sổ sách dài hạn vì thiết bị có giá trị cao hơn và chi phí đã được chiết khấu.
Kết luận
Chiến lược tốt nhất là sử dụng giá trị sổ sách như một phần của phân tích đầu tư. Bạn không nên đánh giá một cuốn sách qua bìa của nó, và bạn cũng không nên đánh giá một công ty chỉ dựa vào giá trị sổ sách của nó.
