Trên thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư thường chỉ tập trung vào con số lợi nhuận báo cáo của doanh nghiệp có đột biến hay không mà không chú trọng đến việc đánh giá sâu hơn về chất lượng và tính bền vững của con số này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khái niệm chất lượng lợi nhuận và các phương pháp đánh giá chất lượng lợi nhuận của doanh nghiệp.
1. Chất Lượng Lợi Nhuận Là Gì?
Để đánh giá chất lượng lợi nhuận, ta có thể dựa vào hai tiêu chí chính sau:
Thứ nhất, lợi nhuận phải là con số thực: Thông tin về doanh thu và lợi nhuận trên báo cáo tài chính cần phản ánh chính xác kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, không phải là những con số ảo hoặc được làm đẹp thông qua các thủ thuật kế toán.
Thứ hai, lợi nhuận cần mang tính bền vững: Doanh nghiệp phải có khả năng duy trì hoặc tăng trưởng lợi nhuận một cách ổn định trong tương lai, thay vì chỉ xuất hiện lợi nhuận đột biến một lần.
Nếu lợi nhuận của doanh nghiệp đáp ứng cả hai tiêu chí trên, thì có thể coi là lợi nhuận có chất lượng cao.
2. Một Số Dấu Hiệu Nhận Biết Lợi Nhuận Có Chất Lượng Thấp
Lợi nhuận tăng trưởng đột biến nhưng không đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi: Để lợi nhuận duy trì và tăng trưởng bền vững, nó cần phải xuất phát từ hoạt động sản xuất kinh doanh cốt lõi. Nếu lợi nhuận đột biến chỉ đến từ các hoạt động phi chính yếu như bán thanh lý tài sản, bán công ty con, hoặc đầu tư tài chính bằng tiền nhàn rỗi, thì lợi nhuận này có thể không bền vững hoặc thậm chí có thể là kết quả của việc sử dụng thủ thuật kế toán để làm đẹp báo cáo tài chính.
Doanh thu và lợi nhuận tăng mạnh nhưng không có dòng tiền: Doanh thu và lợi nhuận chỉ là những con số trên giấy nếu doanh nghiệp không thu được dòng tiền thực tế. Dòng tiền là nguồn để thanh toán chi phí, tái đầu tư và trả cổ tức cho cổ đông. Nếu doanh nghiệp có doanh thu và lợi nhuận cao nhưng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh lại nhỏ hoặc âm, thì điều này đặt ra nghi vấn về khả năng quản lý dòng tiền, thu hồi công nợ, hoặc có thể là dấu hiệu của việc ghi nhận doanh thu, lợi nhuận ảo.
Giá trị các khoản phải thu tăng mạnh hơn doanh thu: Nếu giá trị các khoản phải thu trên báo cáo tài chính tăng mạnh hơn doanh thu, điều này có thể do doanh nghiệp chậm thu hồi công nợ, dẫn đến thiếu hụt dòng tiền và có thể phải vay nợ để bù đắp. Ngoài ra, điều này cũng có thể cho thấy doanh nghiệp đang ghi nhận các khoản doanh thu không có thực, do đó không thu được tiền từ những khoản doanh thu đó.
Biên lợi nhuận tăng bất thường nhưng không có lý do bền vững: Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh mặt hàng có tính chu kỳ cao như sắt thép, phân bón, hóa chất có thể có biên lợi nhuận tăng cao đột biến trong một số giai đoạn nhờ hưởng lợi từ giá hàng hóa đầu ra tăng hoặc nguyên liệu đầu vào giảm. Do đó, khi đánh giá triển vọng của các doanh nghiệp này, cần xem xét trong một chu kỳ dài để có cái nhìn chính xác hơn, tránh bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời vụ trong ngắn hạn.
