Chỉ số P/B (Price-to-Book) là một chỉ số tài chính quan trọng dùng để đánh giá giá trị của doanh nghiệp. Nó giúp nhà đầu tư xác định xem doanh nghiệp có bị định giá cao hơn hay thấp hơn so với giá trị sổ sách. Giá trị sổ sách thể hiện giá trị tài sản của doanh nghiệp còn lại bao nhiêu nếu doanh nghiệp ngừng hoạt động ngay lập tức. Nhờ vào chỉ số P/B, nhà đầu tư có thể tìm ra những doanh nghiệp đang bị định giá thấp do không được nhiều nhà đầu tư quan tâm.
Cách Tính Giá Trị Sổ Sách Trên Một Cổ Phiếu
Giá trị sổ sách trên 1 cổ phiếu = (Tổng giá trị tài sản – Giá trị tài sản vô hình – Tổng nợ)/Số lượng cổ phiếu đang lưu hành
P/B Cao Có Phải Là Xấu?
Không nhất thiết. Nếu doanh nghiệp có chất lượng tài sản tốt, triển vọng kinh doanh sáng sủa, và chính sách cổ tức hấp dẫn, nhà đầu tư vẫn có thể sẵn sàng mua vào dù chỉ số P/B cao. Điều này thường thấy ở các công ty ít bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh tế, như trong ngành thực phẩm, công nghệ thông tin.
Ví dụ, cổ phiếu FPT duy trì chỉ số P/B cao ngay cả trong giai đoạn kinh tế khó khăn 2018-2020 khi P/B trên 2 lần. Cuối năm 2021, chỉ số P/B thậm chí gần 4 lần, nhưng giá cổ phiếu trên thị trường vẫn tiếp tục tăng qua từng năm.
P/B Thấp Có Phải Là Tín Hiệu Tốt?
Chưa chắc. Những doanh nghiệp thuộc các ngành có tính chu kỳ cao như bất động sản, chứng khoán, ngân hàng, xây dựng thường có P/B thấp. Nhà đầu tư có thể không muốn giữ dài hạn những doanh nghiệp này do mô hình kinh doanh thiếu ổn định. Hơn nữa, nếu triển vọng kinh doanh sắp tới của doanh nghiệp được dự báo là ảm đạm và kéo dài, mức P/B thấp có thể không phải là cơ hội tốt, vì nó có thể giảm thêm.
Ví dụ, cổ phiếu xây dựng CTD có chỉ số P/B dưới 1 trong suốt 3 năm từ 2019-2021 nhưng giá cổ phiếu vẫn không thay đổi, thậm chí tệ hơn. Triển vọng ngành kém khả quan và sự xáo trộn trong lãnh đạo đã khiến NĐT chỉ chấp nhận mua cổ phiếu này với giá trị thấp hơn giá trị sổ sách.
Như Thế Nào Mới Được Xem Là “Món Hời”?
Thực tế, việc chỉ nhìn vào chỉ số P/B không mang nhiều ý nghĩa. P/B cao hay thấp tốt còn tùy thuộc vào ngành mà doanh nghiệp hoạt động. Để biết doanh nghiệp có bị định giá thấp hay không, cần so sánh với các đối thủ cùng ngành dựa trên hiệu quả kinh doanh để có cái nhìn toàn diện. Ngoài ra, NĐT có thể so sánh chỉ số P/B với lịch sử của nó (3-5 năm) để xác định vùng mua hấp dẫn và vùng quá đắt.
Một công thức chung để tìm kiếm doanh nghiệp bị định giá thấp:
Cơ Hội Theo Chu Kỳ: Món hời thường xuất hiện ở những doanh nghiệp có tính chu kỳ cao. Các doanh nghiệp ít bị ảnh hưởng bởi chu kỳ có định giá cao nên ít có cơ hội.
Đáy Chu Kỳ Kinh Doanh: Nếu ngành/doanh nghiệp đang ở đáy chu kỳ và bắt đầu hồi phục, P/B thấp có ý nghĩa. Ngược lại, nếu doanh nghiệp đang rơi từ đỉnh chu kỳ, P/B thấp không nhiều ý nghĩa.
Cải Thiện Kinh Doanh: Kết quả kinh doanh cải thiện trong 1-2 quý gần đây với lợi nhuận tăng giúp giá trị sổ sách tăng là chỉ báo quan trọng.
Thấp Hơn Trung Bình Ngành: Nếu doanh nghiệp có P/B thấp hơn trung bình ngành, thấp hơn đối thủ chính hoặc ít nhất là P/B < 1, đó là cơ hội cho NĐT.
Ví Dụ Minh Họa
Cổ Phiếu NKG: Trong ngành thép có tính chu kỳ cao, NKG bắt đầu thay đổi mạnh từ cuối 2019 đến đầu 2020, đặc biệt là Q3.2020 với lợi nhuận tăng 1.230%. Điều này đánh dấu sự hồi phục và tăng trưởng nhờ giá thép thế giới tăng sau giai đoạn ảm đạm 2018-2019.
Khi đó, P/B của NKG chỉ 0.9 lần, tức thị trường chỉ bằng 90% giá trị sổ sách – một món hời thực sự.
Từ Q3.2020 với giá 4.500 đồng đến đỉnh 45.000 đồng tại Q3.2022, NKG đã tăng hơn 8 lần trong 2 năm.
Cổ Phiếu SSI: Ngành chứng khoán trải qua khó khăn 2018-2019 khi thanh khoản thấp, nhưng từ Q2.2020, tình hình cải thiện với giá trị giao dịch tăng nhanh do làn sóng COVID-19 khiến người đổ vào đầu tư chứng khoán.
Thời điểm Q2.2020 chứng kiến P/B xấp xỉ 1, thị trường chỉ tương đương giá trị sổ sách, một món hời lớn trong chu kỳ hồi phục. Giá cổ phiếu SSI tăng từ 9 lên 50 trong 2 năm.
Kết Luận
Sử dụng chỉ số P/B để tìm doanh nghiệp bị định giá thấp là cách tiếp cận đúng đắn, nhưng cần xem xét trong bối cảnh cụ thể vì không phải cứ P/B thấp là tốt. Có nhiều trường hợp P/B thấp mà giá vẫn giảm hoặc đi ngang gây mất chi phí cơ hội. Do đó, NĐT nên kết hợp yếu tố kỳ vọng tăng trưởng, đặc biệt là khi doanh nghiệp đạt đáy chu kỳ kinh doanh và vào giai đoạn phục hồi, khi đó doanh nghiệp có P/B thấp thực sự là món hời cho NĐT giá trị.
