IPO (hay Initial Public Offering) có nghĩa là “Phát hành lần đầu ra công chúng”. Thuật ngữ này dùng để chỉ việc một công ty lần đầu huy động vốn từ công chúng thông qua việc phát hành cổ phiếu và đưa lên sàn chứng khoán.
Những câu hỏi mà nhà đầu tư nên đặt ra trước khi đầu tư vào một đợt IPO là gì? Làm thế nào để tránh các đợt IPO không có khả năng thành công? Dưới đây là một số điểm cần lưu ý:
Hiểu doanh nghiệp chuẩn bị IPO
Nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffett từng nói rằng thành công của ông một phần nằm trong “vòng tròn năng lực” của mình. Nếu ông không thể hiểu được công ty đang làm gì, ông tin rằng có lẽ nhiều người khác cũng gặp khó khăn tương tự – vì vậy cần tránh xa. Đây là một lời khuyên đơn giản nhưng quan trọng khi đầu tư. Nếu bạn không hiểu rõ về doanh nghiệp, hãy nhớ rằng: Không phải bạn, mà là họ. Các công ty nên rõ ràng trong báo cáo của mình về sản phẩm hoặc dịch vụ, cũng như vấn đề họ đang giải quyết hoặc thị trường họ đang nhắm tới.
Sau khi hiểu rõ về doanh nghiệp, việc xác định cơ hội thị trường là bước tiếp theo. Quy mô cơ hội và khả năng chiếm lĩnh thị phần của công ty có thể tạo ra sự khác biệt lớn về tăng trưởng và lợi nhuận cho cổ đông. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng quy mô thị trường chỉ là ước tính.
Hiểu các rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu sắp niêm yết
Đầu tư vào thị trường chứng khoán luôn đi kèm một mức độ rủi ro nhất định. Với sự đa dạng của các công ty trong các ngành và kinh nghiệm khác nhau, việc hiểu rõ các rủi ro liên quan đến mỗi doanh nghiệp là điều cần thiết trước khi đầu tư.
Môi trường thị trường hiện tại, số lượng đối thủ cạnh tranh, và chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ đều đóng vai trò quan trọng. Các rủi ro cụ thể của công ty thường được liệt kê trong bản cáo bạch và cần được xem xét kỹ lưỡng.
Nghiên cứu ban lãnh đạo công ty
Hãy xem xét kỹ danh sách giám đốc và quản lý trong báo cáo. Hồ sơ của những người này rất quan trọng: Họ có kinh nghiệm trong ngành không? Họ đã làm việc tại công ty bao lâu? Họ được trả lương bao nhiêu?
Thực hiện thẩm định về công ty, bao gồm tìm kiếm thông tin trên Google. Một bài báo tiêu cực có thể chỉ là tin đồn hoặc hiểu lầm, nhưng nhiều bài báo tiêu cực có thể là dấu hiệu cảnh báo. Hãy chú ý đến các chi tiết không rõ ràng.
Hiểu cấu trúc vốn
Các cổ đông hiện tại và mức độ sở hữu của các nhân sự quản lý chủ chốt (như CEO, chủ tịch, và giám đốc) có thể ảnh hưởng đáng kể đến quyết định đầu tư của bạn. Nếu có các nhà đầu tư và giám đốc nổi tiếng sở hữu cổ phần đáng kể, đây có thể là dấu hiệu tốt vì họ có thể tập trung vào thành công lâu dài của công ty. Tuy nhiên, nếu ban lãnh đạo sở hữu ít cổ phiếu, bạn có thể cần nghiên cứu thêm.
Mỗi cổ phiếu mới phát hành cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ nắm giữ của bạn. Điều này rất quan trọng đối với giá trị cổ phiếu và tương lai của công ty. Hãy kiểm tra số cổ phần mà ban lãnh đạo giữ lại sau IPO, các thỏa thuận ký quỹ, và số lượng tùy chọn trong đợt chào bán.
Biết lý do tại sao công ty niêm yết và sử dụng quỹ
Khi các công ty tìm cách huy động vốn từ nhà đầu tư, nên có một tuyên bố rõ ràng trong báo cáo về việc số tiền sẽ được sử dụng như thế nào.
Việc biết tiền của bạn sẽ đi đâu là rất quan trọng và sẽ ảnh hưởng lớn đến quyết định đầu tư của bạn. Các công ty tái đầu tư số tiền huy động vào hoạt động kinh doanh thường có động lực lớn hơn để phát triển.
Hãy cảnh giác với bất kỳ điều gì có lợi cho bên thứ ba, chẳng hạn như các khoản phí quá cao trả cho các cố vấn. Nhìn chung, các công ty đầu tư vào các sáng kiến tăng trưởng có khả năng phát triển dài hạn và mang lại khoản đầu tư ổn định hơn.
Xem xét tài chính và kiểm tra định giá
Tài chính là yếu tố quan trọng đối với sự thành công lâu dài của doanh nghiệp. Điều này sẽ cho bạn thấy cách công ty sử dụng vốn khả dụng và tăng trưởng lịch sử.
Tài chính cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định giá công ty. Nếu công ty được định giá quá cao khi IPO, giá cổ phiếu có thể giảm sau khi niêm yết, ảnh hưởng đến khoản đầu tư của bạn. Để xem liệu công ty có được đánh giá cao hay không, hãy so sánh với các công ty niêm yết tương tự về tiềm năng tăng trưởng, cách thức quản lý và lợi thế cạnh tranh.
Tổng kết
Không thể phủ nhận sức hút của IPO đối với các nhà đầu tư, đặc biệt là các thương vụ IPO nổi tiếng ở Việt Nam và thế giới gần đây như Vinamilk (2006), Vietjet Air (2017), Vinhomes (2018),… Những thương vụ IPO này cho thấy các nhà đầu tư đã đạt được lợi nhuận đáng kể khi tham gia. Tuy nhiên, cũng có nhiều đợt IPO thất bại vì các lý do đã nêu. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng và cẩn trọng khi đầu tư vào cổ phiếu IPO.
