“Đu đỉnh” là nỗi ám ảnh của nhiều nhà đầu tư chứng khoán, từ người mới bắt đầu (F0) đến nhà đầu tư có kinh nghiệm (Fn). Không chỉ gây thiệt hại về tài chính, việc “đu đỉnh” còn làm suy giảm niềm tin và tâm lý của nhà đầu tư. Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp bạn phòng tránh tình trạng này khi đầu tư cổ phiếu.
1. Cẩn trọng khi thị trường quá hưng phấn
“Hãy sợ hãi khi người khác tham lam,” câu nói nổi tiếng của Warren Buffett luôn đúng trong mọi hoàn cảnh. Ví dụ điển hình là cú sập của VN-Index ngày 10/01/2022, kéo theo nhiều cổ phiếu bất động sản và xây dựng rơi tự do dù không liên quan đến sự kiện Tân Hoàng Minh bỏ cọc. Trước cú sập, chỉ số sức mạnh thị trường – công cụ đo tâm lý thị trường luôn ở mức rất cao, thể hiện sự hưng phấn quá đà của nhà đầu tư, một dấu hiệu cho thấy thị trường có thể đang ở đỉnh của tâm lý.
2. Tránh mua đuổi khi cổ phiếu đã tăng quá nhiều hoặc có P/E quá cao
Một nguyên tắc quan trọng là tránh mua đuổi khi cổ phiếu đã tăng quá 5% từ vùng kháng cự hoặc đỉnh trước đó. Thường thì sau khi “break out,” cổ phiếu sẽ quay lại kiểm tra các vùng kháng cự đã vượt qua, tạo cơ hội mua an toàn hơn.
Ngoài ra, hệ số P/E (giá/thu nhập trên mỗi cổ phiếu) cao một cách bất hợp lý có thể là dấu hiệu cổ phiếu đang bị định giá quá cao so với giá trị thực. Để giảm rủi ro, nên cẩn trọng với các cổ phiếu có P/E quá cao, ví dụ trên 25 lần đối với thị trường Việt Nam hiện tại.
3. Tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp trước khi đầu tư
Trước khi đầu tư, ít nhất bạn nên biết doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nào, có lợi nhuận không, và doanh thu, lợi nhuận gần đây có tăng trưởng không. Loại bỏ các cổ phiếu của doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, hoặc có ban lãnh đạo thiếu minh bạch. Ví dụ gần đây của các cổ phiếu “cây thông” như FLC, TNI, ROS là bài học quý giá.
4. Xây dựng và tuân thủ hệ thống giao dịch
Một hệ thống giao dịch hoàn chỉnh, kết hợp yếu tố cơ bản và kỹ thuật sẽ giúp bạn tránh quyết định cảm xúc và hạn chế tâm lý FOMO. Việc giữ kỷ luật trong đầu tư là điều sống còn, chỉ một quyết định sai lầm và vô kỷ luật có thể đánh bay thành quả trước đó.
5. Tuân thủ điểm dừng lỗ khi giao dịch
Cuối cùng, nếu các cách trên không giúp bạn tránh được “đu đỉnh,” thì “dừng lỗ” sẽ là cứu cánh. Cổ phiếu có thể giảm 30-50% khi rơi từ đỉnh, và khi kết hợp với sử dụng margin cao, việc để các khoản lỗ tự do sẽ nhanh chóng làm bay tài khoản của bạn. Vì vậy, hãy luôn xác định điểm dừng lỗ trước khi mua và giới hạn lỗ của mỗi giao dịch trong khoảng 5-7% giá vốn.
Những mẹo trên không chỉ giúp bạn tránh được “đu đỉnh” mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự nghiệp đầu tư của bạn. Hãy luôn cẩn trọng và tỉnh táo trong mọi quyết định đầu tư.
