Sau khi hoàn tất các thủ tục cần thiết cho người quá cố, gia đình sẽ tiến hành lễ nhập quan. Đây là một nghi thức quan trọng và có nhiều điều cần lưu ý để đảm bảo mọi việc diễn ra suôn sẻ và đúng nghi lễ.
Nhập Quan
1. Chuẩn bị áo quan (quan tài):
- Kiểm tra quan tài: Nếu gia đình đã chuẩn bị sẵn áo quan, cần kiểm tra kỹ lưỡng một lần nữa để đảm bảo không có sai sót nào trong quá trình đóng áo quan. Áo quan cần được làm đúng kích thước người quá cố, tránh tình trạng áo quan quá nhỏ hoặc quá lớn.
- Chọn gỗ làm áo quan: Thường sử dụng các loại gỗ như gỗ vàng tâm, gỗ dổi hoặc gỗ trai, gỗ sao tùy theo vùng miền. Gỗ vàng tâm và gỗ dổi phổ biến ở miền Bắc vì chúng bền, hợp với sơn mài, còn miền Nam thường dùng gỗ trai hoặc gỗ sao.
- Xử lý kẽ hở của áo quan: Để tránh mùi hôi từ thi thể, các kẽ hở của áo quan cần được xử lý cẩn thận. Có thể dùng sơn ta nhào với mùn cưa, hoặc gạch non bóp với bánh dầy chét vào các kẽ hở. Một số nơi sử dụng xôi trộn với mùn gạch non để miết kín các kẽ hở.
2. Ban thờ vong:
- Lập ban thờ vong: Trước khi nhập quan, gia đình cần lập một ban thờ vong trước cửa nhà chính. Ban thờ vong bao gồm một linh sa với bài vị và ảnh của người quá cố, mâm bày chuối và bưởi, bát hương làm từ cây chuối, và hai cây chuối non cắm trong lọ lục bình.
- Thang cây chuối: Một chiếc thang làm từ cây chuối dài khoảng 50 cm được dựng dựa vào linh sa, biểu tượng cho tình cảm gia đình quần tụ nhiều thế hệ.
3. Khâm liệm:
- Đưa thi thể ra nhà chính: Người bệnh sau khi tắt thở sẽ được đưa ra gian nhà chính, đầu quay hướng Nam, chân hướng Bắc. Lập ban thờ vong trước cửa.
- Khâm liệm: Gói thi thể bằng vải hoặc chăn mỏng trước khi đặt vào quan tài. Quy trình này gồm tiểu liệm (gói thi thể trên giường) và đại liệm (gói thi thể dưới nền nhà). Vải khâm liệm thường là vải trắng, phủ mặt bằng giấy bản hoặc vải xô trắng.
- Phục hồn: Sau khi khâm liệm, thầy cúng sẽ làm lễ nhập hồn, khấn vái và cắt thang cây chuối để hồn người chết không còn vương vấn trần gian.
4. Nhập quan:
- Lễ phạt mộc: Trước khi đặt thi thể vào quan tài, thực hiện lễ phạt mộc bằng cách chém khẽ vào áo quan ba nhát để trừ khử ma quái.
- Rải lớp hút ẩm: Đáy quan tài cần rải lớp chè bồm hoặc gạo nếp rang cháy để hút hơi ẩm từ thi thể.
- Giờ nhập quan: Chọn giờ nhập quan phù hợp theo ngày giờ cụ thể (ví dụ, giờ Tí thì nhập quan vào các giờ Sửu, Dần, Mão, Thân, Dậu).
- Đặt thi thể vào quan tài: Thi thể được nâng lên bằng vải tạ quan hoặc dây, sau đó đặt nhẹ nhàng vào áo quan. Kê lót để thi thể cố định và đầu phải cao hơn phần chân.
- Đậy nắp quan tài: Sau khi nhập quan, đậy nắp quan tài nhưng chưa đóng đinh hoặc cá, chỉ đóng kín hoàn toàn khi đưa tang.
5. Đặt linh cữu:
- Vị trí linh cữu: Linh cữu đặt ở gian chính, đầu phía trong, chân phía ngoài. Nếu nhà chỉ có một phòng thì linh cữu phải đặt chệch sang một bên. Nếu người chết còn cha mẹ sống, linh cữu đặt ở gian bên cạnh với quàn khăn tang cho cha mẹ.
6. Lễ thành phục:
- Chuẩn bị cho lễ thành phục: Sau khi nhập quan xong, tiến hành lễ thành phục. Trước lễ này, con cháu còn được phép cưới chạy tang nhưng không quá 3 ngày.
- Thắp nến trên quan tài: Thắp nến đỏ trên quan tài (cha thắp 7 ngọn, mẹ thắp 9 ngọn) và đặt bát cơm bông với quả trứng gà trên mặt ván quan tài.
Thủ tục khi nhập quan và việc cần làm trong tang lễ
Các Công Việc Cần Làm Trong Tang Lễ
1. Tổ chức phúng viếng:
- Thông báo tang lễ: Gia đình cần thông báo rộng rãi về thời gian và địa điểm tổ chức tang lễ để mọi người đến phúng viếng.
- Chuẩn bị nơi phúng viếng: Sắp xếp không gian để đón tiếp khách đến viếng, đảm bảo có đủ chỗ ngồi và các vật dụng cần thiết như bàn thờ, bát hương, nến, hoa quả.
2. Lễ cầu siêu và cúng cơm:
- Lễ cầu siêu: Thực hiện lễ cầu siêu cho người quá cố để mong họ được siêu thoát và yên nghỉ nơi cõi vĩnh hằng.
- Cúng cơm: Thường xuyên cúng cơm cho người quá cố trong những ngày tang lễ để biểu hiện lòng kính trọng và tưởng nhớ.
3. Lễ di quan và an táng:
- Chuẩn bị di quan: Trước khi di quan, gia đình cần chuẩn bị xe tang và các dụng cụ cần thiết. Quan tài sẽ được đưa ra khỏi nhà và di chuyển đến nghĩa trang hoặc nơi an táng.
- Lễ an táng: Tại nơi an táng, thực hiện các nghi lễ cuối cùng trước khi hạ quan tài xuống mộ. Đậy nắp quan tài và lấp mộ.
4. Hậu sự:
- Lập mộ: Sau khi an táng, lập mộ cho người quá cố, chuẩn bị bia mộ và các vật dụng cần thiết.
- Thắp hương: Gia đình thường xuyên thắp hương và cúng cơm tại mộ để tưởng nhớ và chăm sóc linh hồn người đã khuất.
Lưu Ý
- Tránh những điều kiêng kỵ: Trong suốt quá trình từ khi người bệnh hấp hối đến khi tổ chức tang lễ, gia đình cần tuân thủ các điều kiêng kỵ truyền thống để tránh những điều không may mắn.
- Sự chuẩn bị chu đáo: Mọi thủ tục và công việc cần được chuẩn bị chu đáo và tỉ mỉ để đảm bảo tang lễ diễn ra suôn sẻ và trang trọng.
Việc tổ chức tang lễ không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là sự thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với người đã khuất, đồng thời giúp gia đình và bạn bè có cơ hội chia sẻ nỗi buồn và cùng nhau vượt qua giai đoạn khó khăn này.
